سفرنامه مهریز فردائیان (5):معرفی شهرستان مهریز -خانه ها-حیات وحش-

یزدفردا :سرویس خبر:خانه ها-تأثیراقلیم برمعماری مسکونی مهریز:

بمنظور رهایی از تابش آفتاب خانه ها در خلاف جهت تابش نور و با دیوارهایی بلند که همواره یکطرف خانه را در پناه سایه قرارمی دهد ساخته شده است. درخانه ها با دو کوبه زنانه و مردانه به همراه شکست فضای ایوان نشانگر تأثیر بارز فرهنگ مذهبی در معماری بومی منطقه است. معمولاً سطح ایوان و حیاط خانه را به خاطر سوار شدن(آب)، دو سه پله پایین تر از سطح کوچه بنا میکردند که در نتیجه نسشت و رسوب سرما درکف گود حیاط و سرخوردن آن به داخل زیر زمین محیط خنکی را در تابستان ها ایجاد می کرد. شکل حیاطها عمدتاً چهارگوش بوده که در هر سو به مناسبتی ، اتاقهای تعبیه شده و در شمال یامشرق ، اتاقهای زمستانی به خار آفتابگیر بودن و در سمت جنوب یا غرب حیاط، تالار و یا مهمانخانه بنا می شده است. در جلوی هرکدام ازاتاق ها معمولاً پیشگاه با صفه ایوان مانند و بدون درب قرار دارد که مانع ورود شن به داخل اتاق هاگردیده و فضایی برای تجمع تابستانه اهل خانه است. در شهر و روستا شکل کلی و بافت اصلی معماری، کم و بیش یکسان است. گرچه در روستاهای کوهستانی متناسب با وضعیت اقلیمی ، بجای بادگیر از سقف های گنبدی شکل استفاده می شود، روی هم رفته عامل اصلی در ترکیب و شکل گیری معماری سنتی آبادی ها، اقلیم و محیط کویری منطقه است.

ویژگی های معماری سنتی در مهریز

بادگیر، سردابه، دیوارهای قطور، سقف های گننبدی و ... مشخصه بارزی در این زمینه است. از سوی دیگر سادگی در سبک و نوع معماری از ویژگی های قابل توجه معماری منطقه است که بی شک متأثر از نوع مصالح مورد استفاده ( خشت و گل) و تأثیر عوامل اقتصادی و فرهنگی مانند قناعت مردم منطقه است. این ویژگیها امروز از محیط پیرامون و زمینه های فعالیت، ابزار مناسبی پدید آورده و در جهت نیازها، رفاه و آسایش بیشتر، ابزار مورد استفاده را تحول و تکامل بخشیده است.

جایگزینی وسایل مدرن و راحتی بخش زندگی منجر به ضعف کارکرد عناصر مختلف معماری شده و تا حدودی ساخت آنرا نیز دستخوش تحول کرده است. این تحولات در اشکال جدید از کمرنگ شدن مکانیزم مقابله با کویر شروع شده و با رعایت جنبه های تزیینی و پیچیدگی نسبی در سبک معماری ادامه یافته است. از بین رفتن بادگیر، بلندی ساختمان ها، استفاده از آجر به جای خشت و گل و تغییر فضا داخلی محل های سکونت و تبعیت از اشکال مدرن خانه سازی از آن جمله اند. این روند اجتناب ناپذیر به مرور فرهنگ معماری منطقه را از قابلیت های برجسته همسازی و انطباق با محیط تهی نموده و بافت های ناهمگون و دوگانه ای در فضای زیستی پدید آورده است. در مساکن جدید، عملکردهای سنتی سکونت از میان رفته و در جهت بهره گیری از وسایل رفاهی جدید شکل گرفته است.

پوشش گياهي و جانوری شهرستان مهریز

از نظر پوشش گیاهی و حیات وحش (پوشش جانوری) شهرستان مهریز میتوان گفت ، وجود چشمه کارستی غربال بیز وضعیت نسبتاً مناسبی در بهبود موقعیت آبروستائی اطراف مهریز به وجود آورده است و از این لحاظ بالنسبه پوشش گیاهی آن درمقایسه با کل استان مناسب است پوشش گیاهی حوزه جنوبی مهریز تا تنگ چنار رابیشتر گیاهانی چون:« اسفند، اشنان،خار شتر و جز (لاک)تشکیل می دهد. محور تنگچنار،علی آباد چهل گزی تا شهرستان خاتم از گیاهان مرتعی نسبتاً خوبی پوشیده شده ،اما به جهت شرایط عمومی استان و تخریب منابع طبیعی در سالهای قبل غالباً پوششگیاهی فقیر است

حیات وحش شهرستان مهریز

مناطق حفاظت شدهکالمند و بهادران به وسعت دویست و پنجاه هزار هکتار از مناطق نادر کویری است که درآن گونه های بسیار ارزشمندی از حیات وحش یافت می شود

تپه ماهورهای کالمند ازگیاهان و بوته های مناطق کویری پوشیده شده است و به علت نزدیکی به مرکز شهرستانمهریز و مرکز استان (18 کیلومتری مهریز و 50 کیلومتری یزد) یکی از مناسبترین جاذبههای زیست محیطی را در خدمت به صنعت توریسم فراهم آورده و امکان بالقوه بسیار مناسبیاست که متأسفانه هنوز آنچنان که باید به یک امکان بالفعل تبدیل نشده است نمونههای بسیار کمیاب آهوی ایرانی (غزال)، جبیر (نوع بسیار کمیاب از آهوی شاخدار ایرانو هوبره همراه با جانوران دیگری نظیر: « کل، بز، قوچ، میش، پلنگ، کفتار، انواع روباههاو خرگوش »یکی از جذاب ترین کانونهای زیست محیطی جانوران کویری را در این منطقه بوجودآورده است. پرندگانی چون: «تیهو، هوبره، باقرقره، کبک، زاغ بور و انواع عقابها » برغنای این مجموعه افزوده و بالاخره خزندگانی چون: « لاک پشت، بزمچه، مارهای سمی (افعی،مارجعفری و ...) » نیز در آن قابل مشاهده است. شهرستان مهریز از نقطه نظر حیات وحش ونمونه های کمیاب آن شهرستانی شاخص در سطح استان بشمار می رود

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا